Leżąca na granicy polsko-czeskiej, w województwie śląskim gmina miejska Cieszyn,  to popularny ośrodek turystyczny słynący z licznych wydarzeń kulturalnych, zabytków a także zieleni (która zajmuje ok. 23% powierzchni miasta) i środowiska przyrodniczego. Świadomi tego potencjału włodarze miasta dużo uwagi poświęcają działaniom mającym służyć ochronie przyrody. Obiektem ich szczególnej troski jest powietrze atmosferyczne.

Na kształtowanie jakości powietrza atmosferycznego w Cieszynie wpływa zarówno emisja lokalna, pochodząca ze źródeł punktowych (zakłady przemysłowe), rozproszonych (liczne kotłownie przydomowe, piece i paleniska domowe), liniowych (komunikacja ? lokalna, a także tranzytowa ? miasto leży na szlaku tranzytowym z południa na północ Europy, na drodze ekspresowej S1), a także napływające zanieczyszczenia z położonych w odległości od 25 do 60 km od miasta terenów przemysłowych takich jak Rybnicki Okręg Węglowy (na północ od Cieszyna), Górnośląski Okręg Przemysłowy (na północnym wschodzie) i Karwińsko-Ostrawski Okręg Przemysłowy (na północnym zachodzie). Wielkość zanieczyszczeń mierzona na danym obszarze zależy głównie od lokalnych warunków meteorologicznych i ukształtowania (rzeźby) terenu. Bardzo zróżnicowane ukształtowanie terenu miasta -liczne doliny rzek i potoków, wzniesienia, zbocza dolin – powodują, że w różnych rejonach Cieszyna będą panować różne warunki mikroklimatyczne (np. temperatura powietrza, prędkość i kierunek wiatru) i związane z nimi lokalne różnice w stężeniach poszczególnych zanieczyszczeń powietrza. Z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach, który prowadzi automatyczny, systematyczny monitoring powietrza m.in. w Cieszynie, wynika że w roku 2013 średnie stężenie pyłu zawieszonego PM10 przekraczało 75% dopuszczalnej normy. Poziom ten wyniósł 33 ?g/m³ przy normie równej 40 ?g/m³, jednak w miesiącach zimowym poziom ten był znacznie przekraczany (w styczniu tegoż roku wynosił 65 ?g/m³). Podobne wskazania notowano także we wcześniejszych latach, przy czym dodać trzeba, że w roku 2011 średnioroczne stężenie  PM10 w powietrzu wyniosło aż 60  ?g/m³. Za tak wysokie stężenie pyłu zawieszonego odpowiada przede wszystkim niska emisja.

Program Ochrony Środowiska

Przeciwdziałanie negatywnym skutkom niskiej emisji wpisane jest w lokalny  Gminny Program Ochrony Środowiska Miasta Cieszyna na lata 2006 – 2015. Jednym z priorytetowych celów programu, było osiągniecie wysokiej jakości powietrza atmosferycznego pod względem zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, hałasu oraz promieniowania niejonizującego.Wśródcelów krótkoterminowych wyszczególniono tam m.in. ograniczenie niskiej emisji poprzez następujące, szczegółowe  działania:

• Likwidacja ogrzewania węglowego w śródmieściu Cieszyna,
• Dofinansowanie zamiany ogrzewania węglowego w obiektach prywatnych na bardziej przyjazne dla środowiska,
• Wymiana uciążliwych dla środowiska pojazdów taboru komunikacji miejskiej oraz taboru ciężkiego jednostek komunalnych na pojazdy wyposażone w silniki niskoemisyjne,
• Przebudowa głównych skrzyżowań w centrum miasta pod kątem płynności ruchu samochodowego,
• Reorganizacja ruchu drogowego w centrum miasta.

Innym celem krótkoterminowym było ograniczenie zapotrzebowania na energię konwencjonalnąm.in. poprzez  termomodernizację obiektów będących własnością lub współwłasnością Gminy Cieszyn, zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach będących własnością lub współwłasnością Gminy Cieszyn (w tym m.in. basen kąpielowy przy SP Nr 4, kąpielisko miejskie, miejska oczyszczalnia ścieków), wspieranie i podejmowanie działań w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także poprawa efektywności energetycznej wykorzystania ciepła w obiektach będących własnością lub współwłasnością Gminy Cieszyn.

Z dotacjami dla mieszkańców

Władze miejskie skrupulatnie wykonują  nakreślony w 2006 roku plan o czym świadczą chociażby sprawozdania finansowe z realizacji budżetu gminy. Rokrocznie przyznawane są dotacje celowe na dla mieszkańców zmieniających ogrzewanie węglowe na bardziej ekologiczne ? w 2011 roku przyznano 18 takich dotacji, w 2012 – 95  (na łączną kwotę blisko 80 tys. zł), w 2013 ? 12 (na kwotę 29 tys. zł.),  a do marca 2014 ? 10 dotacji na sumę blisko 32 tys. zł. Ogółem w 2014 roku budżet miasta przewiduje kwotę 100 tys. zł na dofinansowanie działań mieszkańców związanych z ograniczeniem  niskiej emisji i 500 tys. zł na likwidację niskiej emisji w Śródmieściu Cieszyna.  Na dotację liczyć mogę też mieszkańcy miasta chcący pozbyć się materiałów zawierających azbest ? od 2011 roku na ten cel przyznano łącznie 16 dotacji ?każda opiewała na sumę ok. 2 tys. zł. W 2013 roku uchwalono Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest  na terenie Gminy Cieszyn na lata 2013-2032, co wiązało się z dokładną inwentaryzacją rodzajów, ilości i stopnia pilności wyrobów azbestowych znajdujących się na terenie gminy, a także dokładnym planem i harmonogramem ich utylizacji. Na likwidację azbestu z terenu gminy przeznaczone będą środki z programów finansowych oferowanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, a także środki własne gminy.

Pozostałe działania

Wiele uwagi poświęca się problematyce niskiej emisji w świadomości mieszkańców. Władze miejskie organizują spotkania informacyjne, prowadzi się  edukację ekologiczną społeczeństwa na temat wykorzystania proekologicznych nośników energii i szkodliwości spalania materiałów odpadowych,w lokalnej prasie (np. we Wiadomościach Ratuszowych) publikowane są artykuły dotyczące zagrożeń związanych w niską emisją, informacje takie znajdują się także na miejskich stronach internetowych. Gmina ? oprócz udziału w projekcie Misja-emisja, bierze także udział w akcji ?Listy dla Ziemi? Fundacji Ekologicznej Arka, zorganizowała także konkurs ?Kochasz dzieci ? nie pal śmieci?.

Sukcesywnie wykonywana jest też termomodernizacja budynków należących do gminy m.in. Szkół Podstawowych, Przedszkoli, miejskich hal targowych, a także termomodernizacja budynku obsługi i warsztatów Oczyszczalni Ścieków. W mieście rozbudowano miejską sieć ciepłowniczą. Systematyczne działania dotyczą także remontów, przebudowy i budowy dróg mających na celu ograniczenie zanieczyszczeń związanych z komunikacją. Na terenie gminy zweryfikowano też możliwości wykorzystania źródeł energii odnawialnej.

Bartosz Zujewski

Fot. Depositphotos/teine26