Jak przekonać społeczeństwo o szkodliwości działań przyczyniających się do zanieczyszczania powietrza? Jak skutecznie informować o problemie niskiej emisji i co zrobić, żeby powietrze w Polsce było czystsze?

? Zanim przystąpimy do realizacji działań, należy zastanowić się nad celem, jaki chcemy osiągnąć po ich zakończeniu ? mówi Małgorzata Masłowska-Bandosz, kierownik działu edukacji ekologicznej firmy Abrys. Prowadząc edukację, bardzo ważne jest bowiem dostosowanie projektu do problemu. Zdaniem M. Masłowskiej-Bandosz, należy pamiętać, by przekaz był zrozumiały, a podjęte działania były ciekawe i trafiły do odpowiednich grup odbiorców. ? Zaczynając działania edukacyjne dotyczące niskiej emisji, należy pamiętać także o odpowiednim zdefiniowaniu tego zjawiska. Bardzo często zdarza się bowiem, że termin ?niska emisja? jest niewłaściwie rozumiany i interpretowany nawet jako zjawisko korzystne. Dobrze jest też wymyślić odpowiednie hasło, z którym będzie kojarzona kampania ? dodaje.

Akcja: kreacja!

Istotnym elementem działań edukacyjnych są materiały informacyjne, które muszą być nie tylko zrozumiałe dla odbiorcy, ale także przygotowane w sposób interesujący i zwięzły. Ważne, by również kreacja była ciekawa i estetyczna, bowiem taka forma przekazu zachęci odbiorców do zapoznania się z informacjami. Dobrym przykładem są działania podjęte przez Urząd Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią, gdzie w 2015 r. rozpoczęto realizację kampanii pod hasłem ?Odpowiedzialne ogrzewanie = czyste powietrze?. Opracowana w ramach projektu ulotka informacyjna oraz plakat zawierały fragment bajki, rozpoczynającej się od słów ?Dawno, dawno temu w gminie pojawił się smog nakielski??. Materiały przykuwały uwagę oryginalną grafiką, przedstawiającą potwora w kształcie chmury dymu. Na uwagę zasługuje także hasło kampanii. ? Chcieliśmy przez to podkreślić, że duże znaczenie dla poprawy jakości powietrza mają rodzaj i sposób ogrzewania, ale przede wszystkim świadomi użytkownicy ? mówi Anna Nowak, inspektor Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią.

Ciekawą kreację można również zobaczyć w materiałach informacyjnych, które powstały w ramach kampanii ?Niska emisja ? wielka sprawa?, zrealizowanej przez Veolię Energię Łódź. O problemie z niekorzystnym zjawiskiem informował mieszkańców Łodzi Julian Tuwim, którego postać została przedstawiona w materiałach informacyjnych promujących kampanię ? ulotkach, plakatach i artykułach w prasie lokalnej. Znajdujący się bowiem na ulicy Piotrowskiej pomnik poety jest symbolem Łodzi. ? Materiały informacyjno-edukacyjne zostały rozesłane mailingiem do blisko 1000 łódzkich podmiotów, w tym do szkół, uczelni, organizacji non profit oraz mediów ? podkreśla Tomasz Kaźmierczak, koordynator akcji ?Niska emisja ? wielka sprawa? z Veolii Energii Łódź.

Różnorodny przekaz informacyjny znajdziemy również w materiałach informacyjnych przygotowanych w ramach kampanii ?Policzmy się z niską emisją?, realizowanej przez Urząd Miasta Bydgoszczy. Spoty radiowe i telewizyjne, plakaty, billboardy oraz ulotki miały zachęcić mieszkańców do podjęcia działań zmierzających do ograniczenia niskiej emisji oraz do udziału w inwentaryzacji źródeł ciepła w Bydgoszczy.

Z kolei informowanie przez zabawę to najlepszy sposób, aby dotrzeć do najmłodszych odbiorców. Pomysł na taką formę edukacji został wykorzystany w kampanii ?Misja-emisja?, zrealizowanej przez firmę Abrys. Poczynania dzielnego komisarza Dymskiego, stojącego na straży czystości powietrza, walczącego z dymonami, czyli niską emisją, śledzić można, czytając komiks pt. ?Dymski kontra dymony?. Taki przekaz działa na wyobraźnię nie tylko dzieci, ale także dorosłych.

Niska emisja nie tylko w obiektywie

Ciekawą formą edukacji są konkursy. Rywalizacja połączona z dobrą zabawą może skutecznie zapoznać uczestników z tematyką niskiej emisji, zachęcając przy tym do twórczego działania. Przykładowo wspomniana wcześniej historia o smogu nakielskim, wykorzystana podczas realizacji kampanii ?Odpowiedzialne ogrzewanie = czyste powietrze?, była inspiracją do przeprowadzenia konkursu dla uczniów. Zadaniem starszych uczestników było dokończenie historii o smogu nakielskim, natomiast młodsze dzieci musiały zilustrować hasło kampanii. Dzięki temu uczniowie poznali rozwiązania, które umożliwiają ograniczenie ilości zanieczyszczeń, jakie trafiają do atmosfery. W efekcie powstało wiele ciekawych prac świadczących o zrozumieniu tematu.

Z kolei, aby zainteresować łodzian tematem niskiej emisji i rozwiązaniami, dzięki którym powietrze w mieście może stać się czystsze, w ramach zorganizowanej przez Veolię kampanii ?Niska emisja ? wielka sprawa? zorganizowano konkurs fotograficzny. Konkursowe zdjęcia miały obrazować niską emisję lub jej bezpośrednie przyczyny. Każda fotografia oceniana była również za hasło dotyczące przeciwdziałania zanieczyszczeniom powietrza.

Nietypowe przedsięwzięcie zorganizowano podczas tzw. drzwi otwartych w EC4 w Łodzi – największej elektrociepłowni w Grupie Veolia w Polsce. Komisarz Dymski ? znany z kampanii ?Misja-emisja? ? przy użyciu koła fortuny prowadził konkurs ?Niska emisja kołem się toczy?. Kręcąc nietypowym rekwizytem i rozwiązując różne zadania, mieszkańcy Łodzi mogli dowiedzieć się, jak walczyć z problemem zanieczyszczonego powietrza w mieście.

Oryginalną formą konkursu jest także gra miejska, podczas której rywalizujące na terenie miasta drużyny muszą rozwiązywać liczne zadania. Taka atrakcja dla mieszkańców Poznania odbyła się w ramach kampanii ?Misja-emisja?. Zadaniem ekip uczestniczących w rywalizacji pn. ?Porwanie Dymskiego? było odszukanie i uwolnienie komisarza Dymskiego uwięzionego przez dymowników. Na podstawie wskazówek, zdobywanych w zamian za prawidłowe rozwiązanie zadań drużyny podążały tropem porywaczy, odkrywając tym samym tajemnice zniknięcia komisarza. Po wykonaniu każdego zadania zespoły otrzymywały trop, czyli fragment układanki, która krok po kroku przybliżała je do rozwikłania zagadki. Zwycięstwo zapewniła sobie drużyna, która wykonała wszystkie zadania i odnalazła klucz do komina, w którym ukryty został Dymski. Gra miejska była też elementem bydgoskiej kampanii ?Policzmy się z niską emisją?.

Edukacja, ale (dla) kogo?

Niezbędny elementem edukacji w zakresie niskiej emisji są prelekcje realizowane w szkołach oraz w przedszkolach. Zajęcia z elementami animacji wnoszą ciekawy przekaz i pozostają w pamięci najmłodszych widzów. Prelekcje były jednym z elementów kampanii ?Odpowiedzialne ogrzewanie = czyste powietrze?. Podczas zajęć uczniowie dowiadywali się, jakie zagrożenia wiążą się z niską emisją i jak temu przeciwdziałać. Mieli też okazję obejrzeć filmy związane z tą tematyką. W ramach kampanii łącznie przeprowadzonych zostało 27 prelekcji skierowanych do starszych uczniów szkół podstawowych oraz klas gimnazjalnych leżących na terenie gminy Nakło nad Notecią.

Za właściwą eksploatację urządzeń grzewczych odpowiedzialni są dorośli, dlatego należy pamiętać, żeby podjęte działania edukacyjne kierować także do tej grupy odbiorców. By uświadomić szkodliwość niektórych działań dotyczących ogrzewania mieszkań, Urząd Dzielnicy Targówek w Warszawie zorganizował dla mieszkańców konferencję pod hasłem ?Czyste powietrze dla Targówka?. Uczestnicy mogli posłuchać wykładów przygotowanych przez ekspertów na temat zagrożeń, jakie niesie za sobą niska emisja, oraz uzyskać informacje, w jaki sposób można uzyskać dofinansowanie na wymianę instalacji grzewczych na bardziej przyjazne środowisku.

Ciekawą inicjatywę w zakresie edukacji mieszkańców podjęła także firma ?Luvena? ? producent nawozów rolniczych i ogrodniczych z Lubonia k. Poznania. W ramach zorganizowanego przez przedsiębiorstwo pikniku rodzinnego utworzono strefę wiedzy, w której ekspert udzielał rad oraz odpowiadał na pytania mieszkańców w zakresie zanieczyszczeń powietrza. Uczestnicy pikniku mogli również wziąć udział w prelekcjach na temat niskiej emisji oraz w projekcji filmów edukacyjnych, powstałych w ramach kampanii ?Misja-emisja?.

Jak widać, pomysłów na działania edukacyjne z zakresu niskiej emisji jest wiele. To dobrze, bo cel jest ważny ? podniesienie świadomości mieszkańców w zakresie zagrożeń, jakie wiążą się z zanieczyszczeniem powietrza, oraz pokazanie możliwości, dzięki którym można poprawić jakość powietrza. Im więcej takich działań ? tym lepiej.

Marta Siatka, koordynator projektów edukacyjnych, Abrys

Artykuł opublikowany został w czasopiśmie ?Przegląd Komunalny”? nr 2/2016

Chcesz przeczytać więcej na temat niskiej emisji? Zachęcamy do lektury „Przeglądu Komunalnego”, którego zakup możliwy jest m.in. TUTAJ