Z Jackiem Szymczakiem, prezesem Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, m.in. na temat rozwoju ciepła systemowego w Polsce rozmawia Małgorzata Masłowska-Bandosz

Z raportu Europejskiej Agencji Środowiska pn. ?Jakość powietrza w Europie 2013? wynika, że blisko 80% Polaków, mieszkających na terenach zurbanizowanych, oddycha powietrzem, którego parametry przekraczają dopuszczalne granice. Z czego to wynika?

Głównym powodem takiego stanu rzeczy jest niska emisja. Tworzą ją m.in. pyły zawieszone, które zaliczane są do dwóch grup ? PM10 i PM2,5 (z cząstkami o średnicy odpowiednio 10 i 2,5 mikrometra). Dla porównania ? grubość ludzkiego włosa zawiera się w przedziale 50-70 mikrometrów. To właśnie tak małe rozmiary pyłów powodują łatwe przenikanie zanieczyszczeń do organizmu człowieka, często bez pełnej świadomości tego faktu. Na obszarach zurbanizowanych, oprócz transportu miejskiego, źródłem niskiej emisji są przede wszystkim indywidualne piece, służące głównie do ogrzewania mieszkań. Bardzo często spalane jest w nich wszystko to, co w gospodarstwie domowym jest już niepotrzebne. Nierzadko są to również produkty plastikowe czy wykonane z dodatkiem gumy, klejów itp. Trzeba również pamiętać, że nawet węgiel spalany w indywidualnych piecach czy w starych kotłowniach lokalnych przetwarzany jest z mniejszą sprawnością energetyczną niż w profesjonalnych ciepłowniach czy elektrociepłowniach, które charakteryzują się najwyższą efektywnością wykorzystywania paliwa. Mniejsza efektywność spalania zawsze oznacza wyższą emisję.

Jednym ze sposobów walki z niską emisją jest przyłączenie mieszkańców do ciepła systemowego. Jaki procent mieszkańców Polski korzysta z tego rodzaju ogrzewania? Jakie są w kraju możliwości, jeśli chodzi o korzystanie z ciepła dostarczanego przez ciepłownie?

W Polsce powierzchnia wszystkich mieszkań wynosi ponad 951 mln m2, z czego ponad 35% ogrzewane jest ciepłem systemowym. Łącznie liczba mieszkań ogrzewanych ciepłem systemowym to ponad 5,3 mln, natomiast średnie zużycie ciepła na mieszkanie oszacowano na 31,2 GJ/rok. Jeśli chodzi z kolei o strukturę odbiorców ciepła, to ponad 40% stanowią spółdzielnie mieszkaniowe, blisko 20% to wspólnoty mieszkaniowe, 4,8% ? gospodarka komunalna, ponad 13% stanowią obiekty budżetowe, ponad 10% ? przemysł i blisko 2% ? odbiorcy indywidualni. Pozostali stanowią ok. 10%. Ocenia się, że udział ciepła systemowego w miastach wynosi ok. 60% i korzysta z niego ok. 15 mln Polaków.

Jakie korzyści środowiskowe wiążą się z wykorzystaniem ciepła systemowego w porównaniu z ogrzewaniem indywidualnym?

Nawiązując do niskiej emisji, podkreślę tylko jedną z przewag stosowania ciepła systemowego. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego za 2011 r., w ramach indywidualnego ogrzewania w Polsce rocznie spalane jest 10 mln ton węgla. Biorąc pod uwagę fakt, iż sprawność tych instalacji jest znacznie poniżej 65%, przyjmuje się, iż ok. 4 mln ton tego surowca jest marnotrawione. Urządzenia te produkują blisko 178 000 TJ ciepła.

Dla porównania warto przyjrzeć się procesowi produkcji energii kontrolowanej, a mianowicie ciepła systemowego, i emitowanych w związku z tym zanieczyszczeń. W ciepłowniach i elektrociepłowniach spalanie węgla odbywa się ze średnią sprawnością na poziomie 85,3%, a przesył ciepła jest na poziomie 87,3%, co w efekcie daje łączną sprawność wytwarzania i przesyłu ciepła systemowego do odbiorców w wysokości 74,5%. Jeśli chodzi o emisję pyłów, to ogrzewanie indywidualne emituje ich 101 tys. ton rocznie, a przy produkcji ciepła systemowego powstaje ich zaledwie 10 tys. ton. Oczywiście oprócz aspektów środowiskowych należy podkreślić również zalety zdrowotne oraz bezpieczeństwo i wygodę dostaw ciepła systemowego.

Czy polskie ciepłownie angażują się w działania mające na celu likwidację niskiej emisji?

Oczywiście. Po dwudziestu latach świadomego i dynamicznego rozwoju ciepłownictwa systemowego w Polsce trudno już nawet określić, ile tysięcy kotłowni lokalnych zostało zlikwidowanych i z jak wielu indywidualnych pieców zrezygnowano na rzecz systemów ciepłowniczych. Przedsiębiorstwa ciepłownicze prowadzą na swych rynkach lokalnych aktywne działania, których celem jest nie tylko pozyskiwanie nowych klientów (również w zakresie zwiększenia udziału ciepłej wody systemowej), ale także uświadomienie mieszkańcom zagrożeń wynikających z niskiej emisji.

Jakie działania w tym zakresie podejmuje Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie?

Działania prowadzone są równolegle na kilku płaszczyznach Od sześciu lat realizujemy Program Promocji Ciepła Systemowego, którego uczestnikami jest już ponad 100 przedsiębiorstw z całego kraju. Są to podmioty, które spełniają specjalne standardy opracowane przez Izbę, dotyczące m.in. dopuszczalnych wartości emisji zanieczyszczeń. Uczestniczymy też we wszystkich pracach legislacyjnych nad aktami prawnymi dotyczącymi ciepłownictwa systemowego (na poziomie zarówno krajowym, jak i unijnym).