Od października 2013 r. w Krakowie obowiązuje, a od stycznia 2014 r. jest egzekwowany zakaz palenia w domowych piecach węglem. Radni stolicy Małopolski zaproponowali m.in. pięcioletni okres przejściowy wymiany ogrzewania węglowego na bardziej ekologiczne (ogrzewanie z miejskiej sieci ciepłowniczej, wymiana na piec gazowy itp.). Kraków uchodzi bowiem za najbardziej zanieczyszczone smogiem miasto w Polsce. Czym mogą się pochwalić włodarze innych miast aglomeracyjnych, np. Wrocławia, jeśli chodzi o inicjatywy w zakresie przeciwdziałania niskiej emisji?

Stolica Dolnego Śląska zdaje się być ?zaprogramowana? na inicjatywy mające na celu ograniczenie powstawania niskiej emisji w sektorze mieszkaniowym. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat na terenie Wrocławia zrealizowano kilka programów pozwalających na zastąpienie starych, nisko sprawnych urządzeń grzewczych bardziej proekologicznymi rozwiązaniami dostarczającymi ciepło.

Pierwsze koty za płoty

Pierwszy z programów ? pod nazwą ?Likwidacja niskiej emisji i optymalizacja systemu ciepłowniczego Wrocławia? ? realizowany był w latach 1998-2005 przez ówczesne Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (obecnie Fortum Power and Heat Polska). Założono w nim redukcję tlenku węgla prawie o 50%, pyłu zawieszonego o 20%, zaś dwutlenku węgla oraz tlenku siarki i azotu o 16%. Wartość inwestycji oscylowała w granicach 500 mln zł, a środki na jej realizację pochodziły z EkoFunduszu (w formie dotacji) oraz Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (w formie pożyczki). Program pozwolił na modernizację blisko 170 km sieci ciepłowniczej oraz ponad 2000 węzłów cieplnych, a także na budowę systemu sterowania i monitoringu siecią ciepłowniczą. Wybudowano również nowe węzły w miejsce zlikwidowanych przestarzałych kotłowni lokalnych (57 szt. o łącznej mocy 30,12 MW) i podłączono ich użytkowników do miejskiej sieci ciepłowniczej. Emitorami szkodliwych zanieczyszczeń przestały być budynki użyteczności publicznej.

Drugie życie kamienic

Na realizacji programu ?Likwidacja niskiej emisji ? zastąpienie ogrzewania piecowego w termomodernizowanych kamienicach Wrocławia centralnym ogrzewaniem z miejskiej sieci ciepłowniczej? skorzystali najbardziej mieszkańcy 13 kamienic zlokalizowanych w centrum miasta. Rewitalizacja kamienic ? poprzez m.in. przywrócenie im dawnej świetności, poprawę standardu nieruchomości (XIX- i XX-wiecznych) i estetyki przestrzennej, a także podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej ? zaowocowała redukcją niskiej emisji między 2006 a 2010 r. W ciągu czterech lat (2009-2013) włodarze miasta poszli o krok dalej, inwestując w odnowę łącznie 127 kamienic. Umożliwił to program ?100 kamienic?, w ramach realizacji którego tylko w 2009 r. odrestaurowano 42 kamienice, wydając na ten cel ponad 74 mln zł. Oprócz remontu elewacji, instalacji toalet, wymiany stropów, remontu piwnic oraz wymiany stolarki okiennej i drzwiowej zamontowano także instalacje centralnego ogrzewania, podłączone do miejskiej sieci ciepłowniczej. W kosztach wymiany systemu partycypowały spółka Kogeneracja jako wytwórca ciepła oraz Fortum Power and Heat Polska jako jego dystrybutor.

Halo? Chciałem podłączyć się do sieci?

Z kolei program ?Ciepło na telefon? zaadresowano do wspólnot mieszkaniowych budynków wielorodzinnych, ogrzewanych nieekologicznymi źródłami ciepła (np. piecami kaflowymi). Realizacji założeń programu sprzyjała kampania edukacyjna promująca ogrzewanie miejską siecią ciepłowniczą. Ponad połowę kosztów pokryła spółka Kogeneracja ? ze środków z jej budżetu zbudowano m.in. węzły cieplne czy instalację doprowadzającą ciepło do mieszkań. Za przyłączenie budynku do sieci i instalację w mieszkaniach płacili już właściciele mieszkań. Warunkiem koniecznym było wyrażenie przez wszystkich mieszkańców chęci zmiany sposobu ogrzewania i deklaracja ich gotowości do partycypacji w kosztach. Przed podłączeniem sprawdzane były możliwości techniczne przyłącza, stan techniczny budynku i urządzeń grzewczych.

Niestety, żaden z nich nie miał na celu likwidacji niskiej emisji przez wymianę ogrzewania w budynkach będących własnością wspólnot mieszkaniowych. Programy dotyczące rewitalizacji były przeprowadzane w kamienicach będących własnością gminy ? ze względu na uproszczone procedury i brak konieczności uzyskania zgody współwłaścicieli. Program ?Ciepło na telefon? miał na celu zwiększenie odbiorców i tym samym liczby klientów spółki Kogeneracja, co istotnie przyczyniło się do redukcji niskiej emisji z palenisk domowych, jednakże ze względu na wysokie koszty realizacji dla pojedynczego gospodarstwa domowego mógł on mieć jedynie ograniczony zasięg.

KAWKA dla kompleksowej redukcji niskiej emisji

Nadzieję na kompleksową redukcję niskiej emisji w mieście budzi ?Program likwidacji niskiej emisji na terenie Wrocławia?, założony do realizacji na lata 2014-2018. Środki na jego realizację pochodzić będą z funduszy przeznaczonych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu KAWKA, a przekazanych do WFOŚiGW we Wrocławiu. Zaplanowano, że Wrocław, Jelenia Góra, Legnica, Szczawno Zdrój i Nowa Ruda otrzymają z tych źródeł w sumie ponad 35 mln zł na inwestycje, dzięki którym zredukują emisję dwutlenku węgla i szkodliwych pyłów w powietrzu. Dofinansowanie może sięgnąć nawet 90% kosztów kwalifikowanych, z czego niemal połowa to dotacja w formie bezzwrotnej pożyczki z zasobów NFOŚiGW, a 15% ? dotacja ze środków WFOŚiGW we Wrocławiu. Natomiast pożyczka ze środków WFOŚiGW we Wrocławiu może wynieść do 30%.

Na co zostaną przeznaczone pieniądze? Przede wszystkim na termomodernizację: ocieplanie/docieplanie budynków wielorodzinnych, wymianę stolarki okiennej, zamianę kotłów węglowych na gazowe oraz montaż kolektorów słonecznych.

Źródła

1. Ograniczanie niskiej emisji we Wrocławiu. Red. A. Graczyk. Wrocław 2010.

2. KAWKA walczy ze smogiem, http://www.wroclaw.pl/kawka-walczy-ze-smogiem [dostęp: 13.03.2014].

3. Kozioł M.: Nie ma już programu remontu 100 kamienic. ?Gazeta Wrocławska? 15 stycznia 2012.

4. Wrocław bez węgla zimą?,http://www.wroclaw.pl/wroclaw-bez-wegla-zima [dostęp: 2.03.2014].

5. Zienkiewicz A.: Wrocław remontuje kolejne kamienice. Wyda na to ponad 7 mln złotych. ?Gazeta Wrocławska? 2 września 2013.

dr inż. Alicja Graczyk, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Fot. Depositphotos/cienpies