W ostatnich kilkudziesięciu latach obserwuje się systematyczne zaostrzanie norm dopuszczalnej emisji substancji szkodliwych wprowadzanych do atmosfery w związku z energetycznym wykorzystaniem paliw. Dla sprostania tym rosnącym wymogom ciepłownie, elektrociepłownie i elektrownie inwestują w instalacje oczyszczania spalin pozwalające na ograniczenie emisji m.in.: pyłu, dwutlenku siarki i tlenków azotu.

Jednocześnie przedsiębiorstwa te wykorzystują lepsze gatunkowo paliwa, które pozwalają w prostszy i tańszy sposób osiągnąć wymaganą czystości spalin. Jednocześnie jednak obserwuje się, że pomimo tych działań stan powietrza w wielu gminach nie tylko się nie poprawia, ale wręcz pogarsza. Wyjaśnienia tego pozornego paradoksu należy upatrywać w tym, że paliwa gorsze jakościowo, niechciane w dużych instalacjach spalania, trafiają do ogrzewnictwa indywidualnego, gdzie spalane są w przestarzałych konstrukcyjnie kotłach i piecach, powodując ogromne obciążenie środowiska. 

Występuje zatem sytuacja kuriozalna, w której paliwa dobre jakościowo spalane są w instalacjach wyposażonych w zaawansowane systemy ochrony środowiska, a paliwa najgorsze ? w instalacjach pozbawionych jakichkolwiek urządzeń oczyszczania spalin. Szczególnie jaskrawym przykładem są muły energetyczne, czyli produkty uboczne procesu uszlachetniania węgla, mające ? w porównaniu z węglem ? znacznie mniejszą wartość opałową oraz znacznie większą zawartość niepalnych składników mineralnych, które masowo trafiają do odbiorców indywidualnych, stając się jednym z podstawowych przyczyn niskiej emisji. 

Realna zmiana powyższego stanu rzeczy wymaga stworzenia bodźców ekonomicznych, które skłoniłyby ciepłownie, elektrociepłownie i elektrownie do wykorzystywania paliw niskojakościowych. Bodźcem takim mogłyby być dopłaty za energetyczne wykorzystanie mułów do celów generacji ciepła systemowego i energii elektrycznej. W efekcie ich wprowadzenia można się spodziewać wzrostu cen mułów, co doprowadzi do spadku zainteresowania nimi odbiorców indywidualnych. Jednocześnie też dopłaty te powinny doprowadzić do pewnej obniżki cen paliwa lepszego jakościowego, gdyż zostanie ono częściowo wyeliminowane z instalacji energetycznego wykorzystania paliw. 

Proponowane rozwiązanie doprowadzi więc z jednej strony do poprawy jakości paliwa wykorzystywanego w ogrzewnictwie indywidualnym, z drugiej strony do otwarcia drogi do energetycznego wykorzystania mułów w instalacjach mających techniczne możliwości oczyszczenia spalin ze szkodliwych związków powstających w trakcie spalania. Koszt dopłat do energetycznego wykorzystania mułów obciąży oczywiście ostatecznie obywatela. Należy jednak pamiętać, że każde działanie mające na celu ochronę środowiska kosztuje. Koszty funkcjonowania instalacji odsiarczania spalin w elektrowniach są częścią kosztu składającego się na cenę energii elektrycznej. Wprowadzenie systemu dopłat do energetycznego wykorzystania mułów pozwoliłoby rozłożyć koszt uzyskanej poprawy jakości środowiska rozłożyć równomiernie w społeczeństwie, a to właśnie całe społeczeństwo byłoby beneficjentem poprawy jakości powietrza. 


prof. dr hab. inż. Andrzej Szlęk, Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Śląskiej w Gliwicach 

Fot. Depositphotos.com/EyeMark